Ciąża i połóg u klaczy

Prawidłowa ciąża u klaczy trwa około 330 -345 dni. Przenoszone ciąże zdarzają się stosunkowo często, zwłaszcza u klaczy, które będą źrebić się po raz pierwszy, tzw. pierwiastek.

Brak akcji porodowej po 14 dniach od planowanego terminu jest wskazaniem do kontrolnego badania klaczy. W określonych przypadkach istnieją wskazania do farmakologicznego wywołania porodu, jest to jednak zawsze poważna ingerencja w fizjologiczne procesy porodowe u klaczy.

W czasie ciąży pamiętajmy o racjonalnym żywieniu i odpowiedniej dawce ruchu dla klaczy. Klacz źrebną, o ile nie ma przeciwwskazań, można użytkować wierzchowo w zależności od jej poziomu wytrenowania do ok. 6 miesiąca ciąży, równocześnie zapewniając niewymuszony ruch na pastwisku. W późniejszym etapie ciąży zapewniamy ruch na pastwisku wraz z innymi końmi, staramy się łączyć klacze ze starszymi, spokojniejszymi końmi, minimalizując ryzyko kontuzji. Należy pamiętać, iż prawidłowo rozwinięta muskulatura będzie sprzyjać klaczy podczas porodu. Zanik mięśniowy, brak kondycji i otłuszczenie mogą negatywnie wpłynąć na przebieg akcji porodowej.

Prawidłowe żywienie klaczy w ciąży jest kluczowe dla rozwoju płodu. Przekarmianie klaczy od pierwszych dni ciąży jest poważnym błędem. W pierwszym trymestrze zapotrzebowanie na składniki odżywcze u klaczy nie zmieniają się. Wzrost zapotrzebowania odnotowujemy w ostatnim trymestrze ciąży , stopniowo zwiększając dawkę pokarmową, pamiętając od dobrej jakości paszy oraz dodatku witamin i minerałów.

W trakcie ciąży pamiętajmy o regularnym odrobaczaniu preparatami zarejestrowanymi dla koni, dopuszczonymi do stosowania u klaczy źrebnych. Wg badań preparaty zawierające iwermektynę oraz prazikwantel mają szeroki zakres działania jednocześnie mogą być bezpiecznie stosowane w ciąży. Ważną kwestią są również szczepienie profilaktyczne przeciwko zakaźnemu ronieniu klaczy, grypie oraz tężcowi wg kalendarza szczepień.

Intensywniejsze przygotowania rozpoczynamy na ok. 4-6 tygodni przed planowanym terminem porodu. W tym czasie powinniśmy zapewnić klaczy duży, przestronny boks, tak aby zdążyła przyzwyczaić się do nowego miejsca oraz wytworzyć przeciwciała przeciwko drobnoustrojom znajdujących się w danym boksie. Obserwujemy wymię i okolicę dróg rodnych pod kątem objawów zapalenia. Każdy wypływ z pochwy w tym czasie należy traktować jako potencjalne zapalenie łożyska ! W większości przypadku wczesne wykrycie patologii daje szanse na pełne wyleczenie i doprowadzenie do szczęśliwego rozwiązania.

Moment porodu jest kluczowy zarówno dla źrebięcia jak i dla klaczy. Podstawowe objawy zwiastunowe to m.in. rozluźnienie więzadeł miednicy, obniżenie brzucha, powiększenie wymion, pojawienie się tzw. „świeczek” na wymionach a nawet mleka. Mimo wszystko warto założyć w stajni monitoring, aby nie przeoczyć rozpoczęcia porodu. Stały dozór klaczy jest niezbędny, żeby w porę zareagować przy porodzie. Istnieją różnego rodzaju alarmy informujące o rozpoczęciu się akcji porodowej, jednak najlepiej sprawdzają się one w stajniach hodowlanych z dużą ilością klaczy źrebnych.

Poród u klaczy składa się z trzech faz.

• Pierwsza faza porodu to moment kiedy pojawiają się skurcze macicy, klacz jest zdenerwowana, poci się, ogląda na boki, grzebie nogą, kładzie się oraz wstaje na przemian. Symptomy te często przypominają objawy kolki.

Faza ta trwa ok. 2-3 h i kończy się przerwaniem biało-perłowych błon płodowych oraz uwolnieniem wód płodowych . W tym czasie hodowca może zabandażować ogon, umyć srom i wymię. Jednak należy to robić spokojnie, zdenerwowana nadmiernym ruchem w boksie klacz może wstrzymać akcję porodową.

Niepokojące objawy w tym czasie to pojawienie się czerwonych błon. Świadczy to o wczesnym odklejeniu łożyska - należy jak najszybciej wezwać lekarza weterynarii!

 

• W drugiej fazie porodu dochodzi do wypierania płodu, faza ta trwa 20-30 min i jest niezwykle istotnym momentem. Płód powinien wychodzić przednimi nóżkami oraz główką, w razie nieprawidłowej prezentacji płodu należy jak najszybciej wezwać lekarza weterynarii , w przeciwnym razie może dojść do uduszenia się źrebięcia w drogach rodnych.

Jeśli podczas porodu nie doszło do przerwania worka owodniowego , należy to niezwłocznie wykonać, aby źrebię mogło zaczerpnąć powietrza.

Jeśli poród przebiega prawidłowo, lecz klacz jest osłabiona, można delikatnie pociągać za płód, ale tylko wtedy kiedy klacz prze.

 

• Trzecia faza porodu to wydalenie łożyska, faza ta powinna trwać maksymalnie 3 h. Po odejściu łożyska warto je rozłożyć i sprawdzić czy nie jest uszkodzone.

Jeśli po3 godzinach od porodu łożysko nie odeszło samoczynnie lub odeszło fragmentami należy skontaktować się z lekarzem weterynarii. Zatrzymanie łożyska to stan patologiczny, który w konsekwencji może doprowadzić do endotoksemii, ochwatu poporodowego a nawet śmierci klaczy. Nie należy samodzielnie pociągać za wystający fragment łożyska, może to spowodować jego przerwanie i późniejsze komplikacje przy wizycie lekarza weterynarii, warto natomiast podwiązać kikut wiszącego łożyska, tak aby klacz nie była wstanie go przydeptać i uszkodzić.

 

Pamiętajmy aby tuż po porodzie dać klaczy chwilę czasu na zapoznanie się z nową sytuacją i obwąchaniem źrebięcia. Klacz powinna zacząć wylizywać źrebię, jest to ważny moment wzmocnienia więzi między nimi.

Istotną kwestią jest również to, aby hodowca uprzedził swojego lekarza weterynarii o zbliżającym się porodzie. Dzięki temu, w razie ciężkiego porodu, lekarz weterynarii będzie przygotowany aby udzielić możliwie szybkiej i fachowej pomocy porodowej.

 

W kolejnej części przybliżę zagadnienia dotyczące opieki nad nowonarodzonymi źrebiętami.