Nadprogramowe kilogramy u naszych pupili

Otyłość związana jest z nadmiernym gromadzeniem się tkanki tłuszczowej równomiernie w całym organizmie, a także w postaci lokalnej- w niektórych regionach ciała dochodzi do tworzenia się guzów tłuszczowych, ograniczających mobilność pacjenta. Definicji jest wiele, jednak już na wstępie pragnę podkreślić, że otyłość jest chorobą. Według najnowszych danych otyłość dotyka około 40% psów i kotów, których opiekunami są mieszkańcy krajów rozwiniętych. Jest to więc problem powszechny, istotnie wpływający na zdrowie i samopoczucie naszych pupili, świadomość społeczna problemu pozostawia jednak wiele do życzenia. Co ciekawe, około 80% opiekunów zwierząt towarzyszących nie wierzy, gdy lekarz weterynarii zwraca uwagę na otyłość pacjenta lub nie zgadza się z oceną, nawet jeśli lekarz sięgnie po obiektywne wskaźniki takie jak waga czy zawartość tkanki tłuszczowej. Otyłość jest diagnozą niewygodną, jej leczenie trwa długo, wymaga dyscypliny i zaangażowania opiekuna. Niezbędnym elementem jest redukcja porcji podawanego pokarmu, co jest szczególnie trudne dla właściciela, gdyż karmienie podopiecznych jest czynnością warunkującą naszą relację z pupilem.

Zwiększona zawartość tłuszczu w organizmie ma znaczący wpływ na jakość i długość życia zwierząt domowych. Wpływa na rozwój chorób przewlekłych zarówno u psów, jak i u kotów. Już nadwaga rzędu 10-20% w stosunku do idealnej masy ciała może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi! Co gorsza u otyłego pupila rozwija się nietolerancja wysiłkowa- pacjent jest mniej skory do zabaw, spędzania aktywnie czasu z opiekunem, co negatywnie odbija się na więzi zwierzę-człowiek. Trzeba zdawać sobie także sprawę z tego, że okres rekonwalescencji po zabiegu chirurgicznym u pacjenta otyłego jest dłuższy. Ponadto operacja na otyłym pacjencie trwa statystycznie dłużej i obarczona jest wyższym ryzykiem śmierci okołozabiegowej. Według raportu na temat stanu zdrowia zwierząt towarzyszących z 2017 roku, opiekunowie psów z nadwagą wydają średnio o 17% więcej na opiekę zdrowotną i o 25% więcej na leki niż opiekunowie zwierząt bez tego problemu, zaś opiekunowie kotów cierpiących z powodu otyłości wydają o około 36% więcej na zabiegi diagnostyczne.

Podstawową przyczyną otyłości jest tzw. dodatni bilans energetyczny. Innymi słowy pies czy kot otrzymuje za dużą porcję pokarmu w stosunku do swojego zapotrzebowania, aktywności fizycznej. Istnieją liczne badania naukowe pokazujące związek między ilością podawanego pokarmu, a średnią długością życia psów. W jednym z nich psy rasy Labrador retriever otrzymywały przez całe życie dawkę pokarmową mniejszą o 25% w stosunku do psów z grupy kontrolnej. Średnia długość życia pacjentów z pierwszej grupy wynosiła 13 lat, z drugiej zaś 11,2 roku… Do otyłości dodatkowo mogą przyczyniać się choroby endokrynologiczne np. niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy, a także schorzenia ortopedyczne, sercowo-naczyniowe w konsekwencji prowadzące do ograniczenia aktywności. Nieobojętne są także przyjmowane leki takie jak progestageny, glikokortykosteroidy czy leki przeciwdepresyjne przyczyniające się do nadmiernego apetytu i/lub gromadzenia tkanki tłuszczowej. Nie należy zapominać, że sama otyłość może przyczyniać się do rozwoju wszystkich chorób wymienionych powyżej, z chorobami ortopedycznymi na czele. Czasem trudno ustalić co jest skutkiem a co przyczyną.

Przy okazji wizyt kontrolnych u lekarza weterynarii, jeśli sami nie usłyszymy tego od specjalisty, warto zapytać co lekarz sądzi o kondycji naszego podopiecznego. Istnieje skala BSC (Body Score Condition) opierająca się na obiektywnych wskaźnikach, która pozwala ocenić zawartość tkanki tłuszczowej psów i kotów. Pacjenta ogląda się z boku i z góry, omacuje okolicę żeber, można także zmierzyć grubość tkanki tłuszczowej okolicy lędźwi za pomocą sondy ultrasonograficznej. Mniej obiektywnie oceny możemy dokonać samodzielnie w domu, omacując okolicę żeber. Jeśli nie czujemy żeber pokrytych cienką warstwą tkanki tłuszczowej to może to oznaczać, że nasz zwierzak może wymagać programu redukcji masy ciała. Aby to potwierdzić i ustalić plan działania należy udać się do specjalisty.

Lekarz weterynarii specjalizujący się w żywieniu zwierząt lub dietetyk zwierzęcy po konsultacji zaproponować mogą program redukcji masy ciała. Przede wszystkim należy ocenić z jak dużą otyłością mamy do czynienia, zważyć pacjenta, ustalić dawkę pokarmową i zwiększyć (racjonalnie!) aktywność fizyczną pacjenta. Opiekun musi mieć kontrolę nad tym ile karmy podaje, dlatego warto zaopatrzyć się w wagę kuchenną i na niej odmierzać zalecone porcje. Na rynku istnieją karmy dla zwierząt zmagających się z otyłością z których również można skorzystać. Niekiedy niezbędne jest farmakologiczne leczenie wspomagające. Redukcja wagi to proces powolny i uzależniony od stopnia otyłości. Bezpieczne tempo utraty masy ciała wynosi u psa 1-3% na tydzień, 1-1,5% u kota. Odchudzanie powinno trwać około 6 do 9 miesięcy, ale zmienione nawyki żywieniowe powinny być stosowane przez całe życie pupila. W przypadku samodzielnej próby odchudzania, trzeba do procesu podchodzić niezwykle ostrożnie i nie doprowadzać do głodówek (szczególnie u kotów!).

Wracając do kwestii treningu pacjenta - należy zachować dużą ostrożność w przypadku tej formy redukcji nadwagi. Pamiętajmy, zwierzęta zmagające się z otyłością często cierpią na choroby towarzyszące, mają zaniki mięśniowe i problemy ortopedyczne! Jednak realizowanie umiarkowanej aktywności od 15-30 minut dziennie przez 5 dni w tygodniu jest punktem wyjścia o niskim ryzyku dla zdrowia. Intensywność treningów należy dobierać indywidualnie, zgodnie z możliwościami i stanem pacjenta. Utrata masy ciała o jedynie 6,1% znacząco zmniejsza kulawiznę u psów. Otyłość jest chorobą złożoną, wieloczynnikową i mającą niebagatelny wpływ na dobrostan cierpiącego na nią organizmu. Nawet jeśli Twój pupil nie rozwinął otyłośc i- pamiętaj, że aktywność fizyczna jest niezbędną komponentą do utrzymania organizmu w dobrej formie! Zaobserwowano, że każda godzina tygodniowo aktywności, niezależnie od jej typu, zmniejsza jej ryzyko. Ponadto stymuluje układ odpornościowy, zmniejsza miejscowy stan zapalny, wpływa na wzrost tkanki mięśniowej, utlenianie i metabolizm kwasów tłuszczowych i kontrolę łaknienia. Lepiej zapobiegać niż leczyć!