Jak czytać etykiety karm - część druga

Nazwy surowców mogą być podane jako konkretne składniki (np. łosoś, kurczak) lub według kategorii (np. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego). Producenci karm wysokiej jakości wybierają najczęściej tę pierwszą możliwość. Ten sposób deklaracji charakteryzuje się tzw. recepturą zamkniętą – producent nie zmienia składu karmy w zależności od bieżących cen poszczególnych surowców i każda kolejna seria karmy opracowana jest na podstawie tej samej, stałej receptury z identycznym składem. Stały skład między seriami może mieć znaczenie w przypadku zwierząt wrażliwych na zmianę karmy. Ponadto, tak wyrażona lista składników dostarcza konsumentowi znacznie bardziej szczegółowych informacji.

Producent, który na froncie opakowania podkreśla obecność danego komponentu jest zobligowany do umieszczenia na etykiecie procentowego udziału wyróżnionego surowca. Zawartość podkreślonych składników w karmie deklaruje się w formie ustalonych sformułowań, które wiążą się z konkretną wartością procentową. Określenie „z” (np. „z kurczakiem”) oznacza, że w karmie zawarte jest co najmniej 4% wymienionego surowca, czyli w tym wypadku kurczaka. Przez sformułowanie „bogate w” (np. „bogaty w kurczaka”) rozumie się zawartość kurczaka na poziomie minimum 14%. Termin „menu” lub „danie” oznacza z kolei co najmniej 26% udział deklarowanego surowca. Należy podkreślić, że powyższe deklaracje nie oznaczają całkowitej ilości mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego zawartych w karmie, a odnoszą się jedynie do danego rodzaju surowca. 

Co więcej, deklaracja obecności danego surowca, nie jest równoznaczna z brakiem w karmie mięsa innych gatunków zwierząt. Opis na opakowaniu karmy „z jagnięciną” wpływa na naszą wyobraźnię i sugeruje, że jest to dominujący komponent. Jednak produkt ten może składać się np. głównie z kurczaka, ponieważ jagnięciny musi być jedynie 4%, a pozostała zawartość mięsa może pochodzić od innych gatunków. Co ciekawe, karmy zawierające w składzie np. 4% kurczaka, 4% jagnięciny i 4% wołowiny mogą występować w trzech różnych wariantach opakowań jako karma z kurczakiem, jagnięciną czy wołowiną, mając jednocześnie ten sam skład.

Kolejnym powszechnie spotykanym zabiegiem producentów jest "splitting", czyli rozdzielanie surowców o wspólnym pochodzeniu, w istocie znacznie zwiększających zawartość danej grupy w produkcie. Lista składników musi być wyszczególniona w porządku malejącym pod względem masy. Producenci karm dla psów i kotów, aby sprytnie ominąć to zalecenie, nierzadko poddają sztucznemu rozdziałowi mniej atrakcyjne dla nas składniki. W efekcie, wierząc, że nabywamy wyrób o wysokiej zawartości preferowanego składnika, wybieramy karmę, której skład wykazuje odwrócone proporcje na korzyść mniej cennego komponentu (np. kurczak, pszenica, rozdrobniona pszenica, mąka pszenna, orkisz, kaszka pszenna - mimo, że kurczak jest na pierwszym miejscu w składzie, pszenicy po zsumowaniu będzie więcej). To kolejny przykład na to, że komponent znajdujący się na pierwszym miejscu listy, wcale nie musi być dominujący w składzie.

W karmach suchych powszechnie stosowane są mączki mięsne, ponieważ można je łatwo transportować oraz przechowywać, a także dlatego, że zawierają niewielką ilość wody, co ułatwia proces ekstruzji. Dla porównania, źródła białka o wysokiej wilgotności, takie jak „świeże mięso” zawierają niewielką ilość białka w przeliczeniu na masę produktu końcowego, ponieważ woda jest wygotowana podczas procesu ekstruzji. Świeże surowce mogą być wymienione na liście składników jako pierwsze, po prostu dlatego, że zawierają ponad 65% wody, a przy tworzeniu składu karmy bierze się pod uwagę masę surowca przed poddaniem go obróbce termicznej. Zatem w finalnym produkcie zawartość mięsnego surowca jest o wiele niższa, niż wynika to z wartości podanej na etykiecie. Po odparowaniu wody zostaje średnio 2/5 składnika. Przykładowo, jeśli na czele listy widnieje deklaracja „świeży indyk (40%)”, to w końcowym produkcie będzie go około 15%. Pamiętajmy też, że 100 g surowego mięsa dostarcza 9 – 15g białka, a nie – jak jest to czasem błędnie interpretowane – „100 g mięsa to 100 g białka”. W rzeczywistości, to mączki (zwykle znajdujące się na pierwszych trzech do pięciu miejscach na liście składników), dostarczają większości białka w suchej karmie.

Obecnie wielu producentów stosuje wysokiej jakości mączki mięsne, unikając tym samym konieczności składowania niestabilnego mikrobiologicznie surowego mięsa. Mączki mięsne to produkty pochodzenia zwierzęcego, które zostały poddane obróbce termicznej oraz suszeniu. Większość wody oraz tłuszczu zostaje usunięta, co w efekcie daje skoncentrowane źródło białka (55-65% białka) w postaci proszku. Proces produkcji mączek i tłuszczy zwierzęcych nazywamy z języka angielskiego rendering. Jeśli producent zastosuje surowiec w postaci mączki, musi to zostać zadeklarowane, poprzez stosowanie określeń takich jak: odwodniony, suszony, sproszkowany, dehydratyzowany (np. kurczak).

Odpowiednio przetworzone mączki zwierzęce mogą być doskonałym źródłem białka w suchej karmie. Producenci powinni przeprowadzać testy strawności i dostępności aminokwasów egzogennych w mączkach i produktach finalnych, aby mieć pewność, że karma jest odpowiedniej jakości. Niestety konsumenci nie są w stanie stwierdzić na podstawie etykiety, czy dana karma jest wysokiej, umiarkowanej czy niskiej jakości.

Jak wynika z powyższych przykładów, zawiłości prawne związane z zasadami znakowania karm powodują, że etykietę należy czytać bardzo uważnie, dogłębnie analizując informacje przekazywane między wierszami. Natomiast postać źródła białka, jaką zastosowano w recepturze (świeże mięso czy mączka) nie determinuje jakości karmy.